นมวัวไทย ไม่มีคุณภาพ จริงเหรอ? ไขความจริงจากผู้เชี่ยวชาญและกรมอนามัย

เมื่อไม่นานมานี้ โลกออนไลน์ได้เกิดกระแสวิพากษ์วิจารณ์และตั้งคำถามครั้งใหญ่เกี่ยวกับ “คุณภาพของนมวัวไทย” หลังจากที่มีการเผยแพร่ตัวอย่างรายการชื่อดังรายการหนึ่ง ซึ่งมีพิธีกรและแขกรับเชิญร่วมกันพูดคุยถึงประเด็นนี้ โดยมีข้อกล่าวอ้างที่สร้างความตกใจและสงสัยในหมู่ผู้บริโภค เช่น “นมในไทยส่วนมากไม่ใช่นมแท้ ส่วนใหญ่เป็นนมผงผสมหรือว่านมคืนรูป” และมีการยกตัวอย่างประสบการณ์ส่วนตัวว่า “ดื่มแล้วแพ้ ผดผื่นขึ้น…เกิดจากแพ้นมวัวเพราะว่าเป็น Lactose Intolerance”

ข้อกล่าวอ้างที่รุนแรงและชี้นำเช่นนี้ ได้จุดประกายความตื่นตระหนกในสังคมว่า นมวัวไทย ที่เราดื่มกันอยู่ทุกวัน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง “นมโรงเรียน” ที่เด็กไทยบริโภค มีคุณภาพและปลอดภัยจริงหรือไม่? ความกังวลนี้ส่งผลกระทบโดยตรงต่อความเชื่อมั่นของผู้บริโภค และอาจส่งผลเสียต่ออุตสาหกรรมโคนมไทยทั้งหมด

อย่างไรก็ตาม ภายหลังการเผยแพร่คลิปดังกล่าว ได้มีผู้เชี่ยวชาญด้านวิทยาศาสตร์การอาหาร โภชนาการ รวมถึงหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้อง ออกมาโต้แย้งและให้ข้อมูลที่ถูกต้อง เพื่อลดความเข้าใจผิดและคลายความกังวลที่เกิดขึ้นอย่างไม่สมเหตุสมผล บทความนี้จะเจาะลึกไปที่การชี้แจงจาก รศ. ดร. เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ และข้อมูลจาก กรมอนามัย เพื่อให้ผู้อ่านได้รับทราบข้อเท็จจริงอย่างรอบด้านและเป็นธรรมที่สุด

---

นมสด, นมผง, นมคืนรูป แตกต่างกันอย่างไร?

เพื่อไขความกระจ่างในประเด็นความเข้าใจผิดที่ว่าผลิตภัณฑ์นมเหล่านี้ไม่ใช่นมแท้ ผู้บริโภคจำเป็นต้องเข้าใจความแตกต่างและกระบวนการผลิตของนมแต่ละประเภท ซึ่งมีความสำคัญในอุตสาหกรรมโคนม ดังนี้:

🐄 นมโคสด (Fresh Milk / Fluid Milk)

คือ น้ำนมดิบ (Raw Milk) ที่ได้จากการรีดจากเต้านมโคโดยตรง และผ่านกระบวนการปรับคุณภาพความเข้มข้นของไขมัน (Homogenization) และการฆ่าเชื้อ (Pasteurization หรือ UHT) เพื่อความปลอดภัยในการบริโภค นมประเภทนี้มักระบุบนฉลากว่า “น้ำนมโคสด 100%” หรือ “นมสดแท้ 100%”

📦 นมผง (Milk Powder / Dried Milk)

คือผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการนำน้ำนมโคสดมาผ่านกระบวนการ “ทำแห้ง (Drying)” หรือการกำจัดน้ำออกจากนมให้เหลือความชื้นต่ำมาก (ประมาณ $2-5\%$ ) เพื่อให้สามารถเก็บรักษาได้นานขึ้นโดยไม่ต้องแช่เย็น และง่ายต่อการขนส่งในปริมาณมาก ซึ่งนมผงสามารถเก็บได้นานถึง 2-3 ปีหากบรรจุในภาชนะที่เหมาะสม ไม่ได้มีการเติมสารเติมเต็มใด ๆ (นอกจากในกรณีที่เป็นนมผงสูตรพิเศษ) โดยมีส่วนประกอบหลักจากนมโค 100%

🥛 นมคืนรูป (Reconstituted / Recombined Milk)

คือผลิตภัณฑ์นมที่ทำขึ้นโดยการนำเอา “นมผง (Milk Powder)” ที่ทำจากนมโคสดแท้ มา “ผสมกลับเข้ากับน้ำ (Water)” ในปริมาณที่เหมาะสม เพื่อให้ได้ปริมาณของแข็งในน้ำนม (Milk Solids) และความเข้มข้นของสารอาหารใกล้เคียงกับน้ำนมโคสด มักใช้ในการผลิตนมพร้อมดื่มที่มีการปรุงแต่งรสชาติ, นมพร่องไขมัน, นมไขมันต่ำ, หรือในพื้นที่ที่ยากต่อการเข้าถึงน้ำนมดิบสด มีคุณค่าทางโภชนาการหลักไม่แตกต่างจากนมโคสด แต่รสชาติและเนื้อสัมผัสอาจมีความแตกต่างกันเล็กน้อย ผู้ผลิตมีหน้าที่ต้องระบุประเภทของนมอย่างชัดเจนบนฉลากตามกฎหมาย

สรุปความแตกต่างของนมสด, นมผง, นมคืนรูป

ประเภทนม	วัตถุดิบหลัก	กระบวนการหลัก	การระบุบนฉลาก (โดยทั่วไป)	คุณภาพ (โดยรวม)
นมสด (Fresh Milk)	น้ำนมดิบโค 100%	ฆ่าเชื้อ (พาสเจอไรซ์/UHT)	น้ำนมโคสด 100%	สูง (ด้านรสชาติและความสดใหม่)
นมผง (Milk Powder)	น้ำนมดิบโค 100%	ทำแห้ง (กำจัดน้ำ)	นมผงเต็มมันเนย/พร่องมันเนย	เป็นวัตถุดิบ (เก็บได้นาน)
นมคืนรูป (Recombined)	นมผง + น้ำ	ผสมให้เข้ากับน้ำ + ฆ่าเชื้อ	นมคืนรูป/นมปรุงแต่ง/ผลิตภัณฑ์นม	ดี (ด้านโภชนาการหลัก)

การมีอยู่ของนมคืนรูปไม่ได้แปลว่า “นมไทยไม่มีคุณภาพ” แต่เป็นการใช้เทคโนโลยีที่เพิ่มทางเลือกในการบริโภคผลิตภัณฑ์นมที่ได้มาตรฐานแก่ผู้บริโภคในราคาที่เข้าถึงได้ง่ายขึ้นนั่นเอง

---

ข้อเท็จจริงจากนักวิชาการ: คลี่คลาย 7 ข้อกล่าวอ้างที่คลาดเคลื่อน

รศ. ดร. เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ อาจารย์ประจำภาควิชาชีววิทยา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งเป็นที่รู้จักในฐานะนักสื่อสารวิทยาศาสตร์ ได้ออกมาตอบโต้และชี้แจงอย่างชัดเจนเป็น 7 ประเด็นหลัก เพื่อแก้ไขความเข้าใจผิดที่อาจทำให้ผู้คนหวาดกลัวการดื่มนมไทย

1. “นมในไทยส่วนมากไม่ใช่นมแท้ แต่คือนมผงผสมหรือคืนรูป” (Is Thai Milk Fake?)

นี่คือข้อกล่าวอ้างที่สร้างความสับสนมากที่สุด รศ. ดร. เจษฎา ชี้แจงว่า:

• นมโคสดแท้ 100% มีอยู่จริงและหาซื้อได้ง่าย: ในประเทศไทย นมหลายยี่ห้อที่เป็นที่รู้จักดีและหาซื้อได้ทั่วไป ได้แก่ นมไทย-เดนมาร์ค (วัวแดง), นมจิตรลดา, นมหนองโพ และยี่ห้อชั้นนำอื่นๆ อีกมากมาย ล้วนเป็น “น้ำนมโคสดแท้ 100%” ซึ่งมีระบุไว้ชัดเจนที่ข้างกล่อง
• นมคืนรูปมีจำหน่ายจริง แต่ไม่ได้หมายความว่า “ไม่มีคุณภาพ” หรือ “ไม่ใช่ของแท้” แต่เป็นการแปรรูปที่ถูกต้องตามกฎหมายและระบุไว้ชัดเจนบนฉลาก ซึ่งการคืนรูปไม่ได้ทำให้คุณค่าทางอาหารหลักหายไป

2. นมผง ไม่ใช่นมปลอม แต่คือเทคโนโลยีการถนอมอาหาร

ข้อสงสัยเกี่ยวกับ “นมผง” ถูกเข้าใจผิดว่าเป็นสารเติมเต็มหรือสารเคมีที่ไม่ดี แต่ รศ. ดร. เจษฎา ได้อธิบายถึงกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ว่า:

• การผลิตนมผง คือกระบวนการทำแห้ง: เป็นการ ดึงน้ำ (Moisture) ออก จากน้ำนมโคสดแท้ 100% เพื่อให้สามารถเก็บรักษาได้นานขึ้น (อาจนานถึง 3 ปี) โดยเทคโนโลยีสมัยใหม่นี้มีความสะอาดและสามารถรักษาคุณภาพของสารอาหารหลักไว้ได้
• เป็นส่วนประกอบทั้งหมดจากนมแท้ๆ: นมผงทำจากนมวัวทั้งหมด ไม่มีการใส่สารกันชื้นหรือสารเติมเต็มที่ไม่ได้รับอนุญาตเพื่อทำให้นมจับตัวเป็นก้อน การละลายกลับคืนสู่สภาพน้ำนมจึงเป็นเรื่องปกติในอุตสาหกรรมนมทั่วโลก ไม่ใช่แค่ในไทย

3. อาการท้องอืด ท้องเสียหลังดื่มนมเกิดจากอะไร?

กรณีตัวอย่างในรายการที่กล่าวถึงการมีผื่นขึ้นและท้องไส้ปั่นป่วนนั้น รศ. ดร. เจษฎา ย้ำว่า:

• อาการแพ้ (Allergy) VS ภาวะไม่ย่อยแลคโตส (Lactose Intolerance): อาการผื่นขึ้น, อาเจียน หรืออาการรุนแรงอื่นๆ มักเกิดจาก “การแพ้โปรตีนในนมวัว (Milk Protein Allergy)” ซึ่งเป็นคนละภาวะกับ “Lactose Intolerance”
• Lactose Intolerance (แพ้แลคโตส): คือภาวะที่ร่างกายขาดเอนไซม์ แลคเตส (Lactase) ที่ใช้ย่อยน้ำตาล แลคโตส (Lactose) ในนมวัว ซึ่งทำให้เกิดอาการท้องอืด, ท้องเสีย, หรือมีแก๊สในกระเพาะอาหารหลังดื่มนม มักพบได้บ่อยในประชากรเอเชียรวมถึงคนไทย ไม่ได้แปลว่านมวัวไทยไม่มีคุณภาพ

4. “ไปกินชีสเมืองนอกทำไมท้องไม่อืดเหมือนอย่างเมืองไทย?”

ข้อนี้เป็นความเข้าใจผิดที่พบบ่อย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการบริโภคผลิตภัณฑ์นมแปรรูป:

• กระบวนการทำชีสช่วยลดแลคโตส: ชีสส่วนใหญ่ (โดยเฉพาะ Hard Cheeses) ผ่านกระบวนการหมักและบ่ม ซึ่งทำให้ปริมาณของน้ำตาลแลคโตสในผลิตภัณฑ์ลดลงไปมากหรือหมดไปโดยธรรมชาติ ทำให้ผู้ที่มีภาวะ Lactose Intolerance สามารถบริโภคได้ง่ายกว่าการดื่มนมสด

5. นมรีดสดใหม่ “บูดทันที” จริงหรือ?

ข้อกล่าวอ้างที่ว่าน้ำนมโคที่รีดออกมาจะบูดทันทีนั้นไม่เป็นความจริง:

• การจัดการความเย็นคือหัวใจ: น้ำนมโคสดจะถูกรีดและเก็บในถังทำความเย็นทันทีในฟาร์มเพื่อควบคุมอุณหภูมิให้ต่ำ (ประมาณ 4°C หรือน้อยกว่า) ซึ่งช่วยชะลอการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ นมจะถูกส่งต่อไปยังโรงงานแปรรูปด้วยรถขนส่งที่มีการควบคุมอุณหภูมิเช่นกัน
• มาตรฐานและกฎหมายควบคุม: อุตสาหกรรมโคนมไทยมีมาตรฐานการจัดการด้านสุขอนามัยที่เข้มงวดภายใต้การกำกับดูแลของหน่วยงานราชการ (อย. และกรมปศุสัตว์)

6. ถ้าอยากกินนมจริง ต้องเป็น “นม Grass-fed” เท่านั้น?

แม้ว่า นม Grass-fed (นมจากวัวที่กินหญ้า) จะมีคุณค่าทางโภชนาการบางอย่างที่สูงกว่า เช่น กรดไขมันโอเมก้า-3 และ CLA (Conjugated Linoleic Acid) แต่:

• ไม่ใช่เกณฑ์ตัดสินว่านมเป็น “ของแท้”: คำว่า Grass-fed เป็นเพียง คำกล่าวอ้างด้านคุณสมบัติ (Property Claim) ที่เกี่ยวกับวิธีเลี้ยงวัว ไม่ใช่เครื่องยืนยันว่านมนั้นเป็น “นมโคสดแท้ 100%” ในขณะที่นมทั่วไปที่ไม่ได้ระบุ Grass-fed ก็สามารถเป็นนมโคสดแท้ 100% ได้
• นมไทยมีคุณภาพตามมาตรฐาน: นมวัวไทยทั้งหมดที่ผ่านการรับรองจาก อย. ล้วนเป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้มาตรฐานและปลอดภัยต่อการบริโภค

7. ความปลอดภัยของนมไทยถูกควบคุมด้วยกฎหมาย

รศ. ดร. เจษฎา ย้ำว่า ประเทศไทยมีข้อกำหนดและมาตรฐานที่ชัดเจนเกี่ยวกับ “นมโค” ซึ่งจัดเป็นอาหารที่ต้องมีคุณภาพหรือมาตรฐานตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข โดยมีการควบคุมการผลิตตั้งแต่ฟาร์มโคนมจนถึงผลิตภัณฑ์สุดท้ายอย่างเข้มงวด

---

กรมอนามัยเสริมข้อมูล: 6 ความเชื่อผิดๆ เกี่ยวกับนมวัว

กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ได้ออกมาให้ข้อมูลเพิ่มเติมเพื่อคลายความเข้าใจผิดที่มักเกิดขึ้นบ่อยเกี่ยวกับการดื่มนมวัว ดังนี้:

1. อาการท้องอืดและท้องเสียจากการดื่มนมเกิดจากการแพ้นม

ความจริง:
อาการเหล่านี้ส่วนใหญ่เกิดจาก ภาวะไม่ย่อยแลคโตส (Lactose Intolerance) ซึ่งเป็นภาวะปกติที่ร่างกายขาดเอนไซม์ย่อย ไม่ใช่อาการ แพ้นมวัว (Milk Protein Allergy) ที่เป็นปฏิกิริยาของระบบภูมิคุ้มกัน

2. นมผงมีคุณภาพสู้น้ำนมโคสดไม่ได้

ความจริง:
ในด้านโภชนาการหลัก (โปรตีน, แคลเซียม, วิตามิน) นมผงที่ทำมาจากน้ำนมโคสด 100% เมื่อนำมาคืนรูปแล้ว มีคุณค่าทางโภชนาการเทียบเท่ากับน้ำนมโคสด แต่จะแตกต่างกันบ้างในเรื่องรสชาติและเนื้อสัมผัส นมผงเป็นทางเลือกที่ดีสำหรับการเก็บรักษาในระยะยาว และยังคงเป็นแหล่งอาหารที่สำคัญ

3. ดื่มนมข้าว นมถั่ว นมนัท ทดแทนนมโคได้ทั้งหมด

ความจริง:
นมทางเลือก เหล่านี้ (เช่น นมถั่วเหลือง, นมอัลมอนด์, นมโอ๊ต) เป็นทางเลือกที่ดีสำหรับผู้ที่แพ้นมวัวหรือผู้ที่ต้องการหลีกเลี่ยงผลิตภัณฑ์จากสัตว์ แต่ ในทางโภชนาการแล้ว นมเหล่านี้มักมี ปริมาณโปรตีนและแคลเซียมตามธรรมชาติที่ต่ำกว่านมโค ผู้บริโภคควรตรวจสอบฉลากว่ามีการเสริมสารอาหาร (Fortified) ให้เทียบเท่ากับนมวัวหรือไม่ หากต้องการทดแทนสารอาหารอย่างครบถ้วน (โดยเฉพาะแคลเซียมและวิตามิน D)

4. การดื่มนมเป็นประจำทำให้ดื้อยาปฏิชีวนะจากยาปฏิชีวนะที่ปนเปื้อนในน้ำนมโค

ความจริง:
ในประเทศไทยมี การควบคุมอย่างเข้มงวด โดยกรมปศุสัตว์ในการตรวจสอบหาสารตกค้างและยาปฏิชีวนะในน้ำนมโค หากพบว่ามีสารตกค้างเกินมาตรฐาน น้ำนมนั้นจะไม่ได้รับอนุญาตให้นำเข้าสู่กระบวนการผลิตเพื่อบริโภคได้ ดังนั้น ผู้บริโภคจึงมั่นใจได้ว่าผลิตภัณฑ์นมที่วางจำหน่ายในตลาดนั้นมีความปลอดภัยและปราศจากยาปฏิชีวนะตกค้างที่เป็นอันตราย

5. ดื่มนมโคแล้วเกิดมะเร็ง

ความจริง:
ปัจจุบัน ยังไม่มีข้อสรุปทางวิทยาศาสตร์ที่เป็นที่ยอมรับในระดับสากล ว่าการดื่มนมโคมีความสัมพันธ์โดยตรงกับการก่อให้เกิดมะเร็งอย่างชัดเจน (ในทางกลับกัน หลายการศึกษาชี้ว่าการบริโภคนมและผลิตภัณฑ์นมอาจช่วยลดความเสี่ยงของมะเร็งบางชนิดได้)

6. ดื่มนมกับเนื้อสัตว์ไม่ได้

ความจริง:
ส่วนความเชื่อที่ว่าดื่มนมกับเนื้อสัตว์ไม่ได้นั้น ไม่มีหลักการทางโภชนาการที่ถูกต้องรองรับ นมและเนื้อสัตว์ต่างก็เป็นแหล่งโปรตีนที่ดีและสามารถบริโภคร่วมกันได้

---

สรุป: นมวัวไทยมีคุณภาพและปลอดภัยภายใต้การควบคุม

จากข้อมูลและข้อชี้แจงจากผู้เชี่ยวชาญอย่าง รศ. ดร. เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ และกรมอนามัย สามารถสรุปได้ว่า:

“นมวัวไทยไม่ได้ไม่มีคุณภาพ” แต่ผลิตภัณฑ์นมในตลาดมีความหลากหลาย ซึ่งมีการระบุประเภทผลิตภัณฑ์ไว้อย่างชัดเจนบนฉลาก (เช่น นมโคสดแท้ 100% หรือ นมคืนรูป) โดยผลิตภัณฑ์ทั้งหมดอยู่ภายใต้การกำกับดูแลมาตรฐานความปลอดภัยอย่างเข้มงวดจากหน่วยงานภาครัฐ

ความกังวลส่วนใหญ่ที่เกิดขึ้นมักมาจากความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนเกี่ยวกับ กระบวนการผลิตนมผง (ที่ถูกมองว่าเป็นสารปลอม) และ ความสับสนระหว่างอาการแพ้นมกับภาวะไม่ย่อยแลคโตส

สิ่งสำคัญที่สุดที่ผู้บริโภคควรทำคือ อ่านฉลากโภชนาการและส่วนประกอบอย่างละเอียด และรับทราบความจริงทางวิทยาศาสตร์ว่า นมวัวยังคงเป็นแหล่งโภชนาการที่ดีเยี่ยม โดยเฉพาะอย่างยิ่งแคลเซียมและโปรตีน ซึ่งมีความสำคัญต่อการเจริญเติบโตและความแข็งแรงของกระดูกสำหรับทุกช่วงวัย

---

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

---

หากสนใจอยากเริ่มต้นธุรกิจสร้างแบรนด์อาหารเสริมของตัวเอง สามารถติดต่อสอบถามกับ iBio ได้ฟรี ไม่มีค่าใช้จ่าย เราพร้อมดูแลคุณตั้งแต่เริ่มต้นให้คำปรึกษาจนจบกระบวนการ โทรเลย 02-713-8989 หรือดูรายละเอียดบริการรับผลิตอาหารเสริมของ iBio ได้ที่รับผลิตอาหารเสริม oem พร้อมสร้างแบรนด์ครบวงจร

ข้อมูลจาก :

• 6 ความเชื่อที่ผิด เกี่ยวกับการดื่มนมวัว – กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข
• Facebook : Jessada Denduangboripant